Konsesjon og eigedom

Konsesjonslova er styrande for alt kjøp og sal av fast eigedom. I konsesjonslova med tilhøyrande forskrift er det gjeve unntak frå konsesjonsplikt for enkelte typar eigedommar.

Desse eigedommane er unnteke konsesjonsplikt etter konsesjonslova og forskrift om konsesjonsfrihet mv. utan krav om eigenfråsegn:

Eigarseksjon eller del i burettslag eller bustadbyggjelag
Utbygt eigedom der arealet er under 2 daa. For at tomten skal reknast som utbygt må det vere bygt tilsvarande småhus på tomten. Det er ikkje tilstrekkeleg at det står ein garasje eller uthus på tomten.
Mindre areal som grensar til og skal leggjast til ein allereie eksisterande utbygd eller ikkje-utbygt tomt, når samtykkje til frådeling av arealet er gjeve til dette formålet etter plan- og bygningslova og eventuelt etter jordlova i område der jordlova gjeld. I slike tilfelle kan tinglysinga krevje at kommunen stadfester at arealet er tilleggsareal til eksisterande tomt.

Eigenfråsegn om konsesjonsfridom

Ein del eigedomar er unnteke konsesjonsplikt etter konsesjonslov- og forskrift, men du må sende inn Eigenfråsegn om konsesjonsfridom til kommunen

Kommunen må godkjenne denne og registrere den i eigedomsregisteret (matrikkelen) før du kan sende skøyte på eigedommen til tinglysing.

Eigedommar som er unnteke konsesjon på grunnlag av karakteren til eigedommen

Ikkje utbygde enkelttomtar for bustad, fritidshus eller naust, dersom tomten ikkje er større enn 2 daa og er godkjent frådelt etter jordlova.
Ikkje utbygde enkelttomtar for bustad eller fritidsbustad som ligg i eit område som i kommuneplan eller reguleringsplan er lagt ut til bygg og anlegg, og der tomteinndelinga er godkjent av kommunen.
Andre ikkje utbygde areal, dersom dei ligg i område som i reguleringsplan er regulert til anna enn landbruks-, natur- og friluftsformål, eller som er avsett til bygg og anlegg i kommuneplanen.
Utbygt eigedom, med areal under 100 daa, der fulldyrka og overflatedyrka jord er mindre enn 35 daa. Eventuell felles utmark må reknast med i arealet på eigedommen. Kor mykje fulldyrka og overflatedyrka jord eigedommen har kan du finne av gardskartet

Eigedommar kan vere unnteke konsesjon på grunnlag av slektskap når kjøparen e

Noverande eigar sin ektefelle, eller er i slekt med eigaren eller eigaren sin ektefelle i rett oppstigande eller nedstigande linje. Dette er forutsett at eigaren har konsesjonsforholdet sitt i orden.
Den som har odelsrett til eigedommen

For eigedommar som har meir enn 35 daa fulldyrka eller overflatedyrka jord eller meir enn 500 daa produktiv skog er det krav om at kjøparen buset seg på eigedommen innan eitt år og bur der i minst 5 år (lovbestemt buplikt) for unntak for konsesjon på grunnlag av slektskap.

Meir informasjon om eigenerklæring av konsesjonsfri overtaking av eigedom.

Søknad om konsesjon

Dersom du skal overta landbrukseigedom eller kjøpe annan eigedom må du søkje om konsesjon dersom ikkje vilkår for konsesjonsfridom er oppfylte. Du må også søkje om konsesjon dersom du skal overta eigedom som har meir enn 35 daa fulldyrka eller overflatedyrka jord eller meir enn 500 daa produktiv skog og du ikkje skal oppfylle buplikta (busetje deg på eigedommen innan eitt år og bur der i minst 5 år).

Formålet med konsesjonslova er å få eit effektivt vern om produksjonsareala til landbruke og sikre eigar- og bruksforhold som er mest tenleg for samfunnet.

Konsesjon for kjøp av landbrukseigedom

Ved avgjerd av søknad om konsesjon for erverv av eigedom som skal nyttast til landbruksformål skal det leggjast særleg vekt på:

om formålet til ervervar vil ivareta omsynet til busettinga i området
om ervervet gjev ei driftsmessig god løysing
om ervervar er skikka til å drive eigedommen
om ervervet ivaretek omsynet til heilskapleg ressursforvaltning og kulturlandskapet.

For sak der søkjar er slekt eller har odelsrett og søkjer om konsesjon på grunn av at søkjar ikkje vil oppfylle buplikta, gjeld ikkje vilkåret om at ervervar må vere skikka til å drive eigedommen. I slike saker skal det i tillegg til dei andre punkta leggjast vekt på storleiken på eigedommen, avkastningsevne og husforholda. Det skal også leggjast vekt på om den avtalte prisen tilgodeser ei samfunnsmessig prisutvikling (priskontroll). Søkjar si tilknyting til eigedommen og søkjar sin livssituasjon kan vektleggjast som korrigerande element.

Kommunen kan setje vilkår for konsesjon der dette er nødvendig for å ivareta omsyna lova skal fremje. Ut frå omsynet til busettinga, heilskapleg ressursforvaltning og kulturlandskap skal kommune ta stilling til om det skal setjast vilkår om buplikt, og om buplikta skal vere personleg for eigar.

Saksgang for konsesjonssøknad

For å søkje om konsesjon skal du nytte fastsett skjema, og sende dette til kommunen eigedommen gjeld. Kopi av takst, kontrakt og skøyte skal leggjast ved når slike dokument er utarbeidd.

Søknad skal sendast til kommunen innan 4 veker etter at avtale om overdraging/kjøp er gjort eller ervervaren fekk råderett over eigedommen.

Kommunen gjer vedtak i saka, og eventuelt positivt vedtak vert registrert i eigedomsregisteret (matrikkelen). Deretter kan du sende skøyte på eigedommen til tinglysing.

Du kan klage på vedtak om konsesjon. Klagen skal sendast til kommunen, men går vidare til Statsforvaltaren til avgjerd dersom ikkje kommunen tek klagen til fylgje.

Du må betale gebyr for handsaming av konsesjonssøknaden. Storleiken på gebyret er avhengig av kor komplisert saka er. Makssats for gebyret er statleg fastsett til kr 5000.

Brot på konsesjonsvilkår

Kommunen og Statsforvaltaren skal føre kontroll med at vilkår som vert sett for konsesjon vert oppfylte. Dersom konsesjonsvilkåra vert brotne kan det fastsetjast tvangsmulkt. Dersom konsesjon er gjeve på grunnlag av uriktige eller ufullstendige opplysningar om viktige forhold, eller ervervaren bryt fastsette vilkår for konsesjon, kan konsesjonen trekkjast tilbake.

Eigar får då ein frist for å selje eigedommen til nokon som kan få konsesjon eller overta eigedommen konsesjonsfritt. Dersom ikkje fristen vert halden kan eigedommen bli tvangsseld.

Meir informasjon om konsesjon kan sjåast på Landbruksdirektoratet

Buplikt

Det er to ulike former for buplikt:

Lovbestemt buplikt gjeld for nær slekt eller odelsrettshavar som overtek landbrukseigedom.
Buplikt kan også bli sett som vilkår for konsesjon. Det er då kommunen som avgjer om buplikta er personleg eller upersonleg og set frist for busetting på eigedommen og avgjer kor lenge buplikta skal gjelde.

Meir informasjon om buplikt kan du finne på Landbruksdirektoratet

Driveplikt

Kva er driveplikt

Driveplikta er ei personleg plikt, som gjeld for alle som eig jordbruksareal med fulldyrka jord, overflatedyrka jord eller innmarksbeite, uansett kor stort arealet er. Driveplikta fylgjer av jordlova og gjeld heile tida du eig eigedommen.

Driveplikta gjev eigaren ansvar for å forvalte arealressursane på ein god måte i samsvar med føremålet til jordlova. Driveplikta skal ivareta ynskjet om å sikre matproduksjonen samtidig som jordbruksarealet sine produksjonseigenskapar og kulturlandskapet blir ivareteke.

Korleis kan driveplikta oppfyllast

Du kan oppfylle driveplikta ved å drive jorda sjølv, eller leige bort jorda til andre som driv jorda. Ny eigar må innan eitt år etter overtakinga avgjere om han skal drive jorda sjølv eller leige bort jorda til andre. Jorda må leigast bort i minst ti år av gongen, og det skal vere skriftleg leigeavtale. Det er også krav om at leigeavtalen må føre til driftsmessig gode løysingar.

Driveplikta er berre oppfylt dersom produksjonseigenskapane på jorda vert oppretthaldne slik at arealet kan nyttast til vanleg jordbruksdrift med høve til normal avling. Som utgangspunkt må areala haustast og kultiverast årleg. Det er eigar som er ansvarleg for at jorda vert driven, uavhengig av om eigar driv jorda sjølv eller leiger bort jorda.  

Kva skjer viss du ikkje oppfyller driveplikta

Du kan søkje om lemping av enkelte vilkår for driveplikta, t.d kravet om ti års leigetid dersom ein har behov for ein meir fleksibel avtale. Det kan ikkje lempast på kravet om skriftleg avtale.
Du kan søkje kommunen om fritak frå driveplikta. Ved avgjer av slik søknad vert det lagt vekt på:
- Kor viktig det er å halde jordbruksarealet i hev
- Storleiken på arealet og avkastingsevna
- Om det er bruk for tilleggsjord i området
- Eigar sin livssituasjon
Dersom du ikkje driv jordbruksarealet sjølv eller leiger det bort til nokon som ikkje har tilfredsstillande drift kan du
- Få pålegg om å leige bort jorda for minst ti år
- Få pålegg om skogplanting eller andre tiltak av omsyn til kulturlandskapet
- Bli ilagt tvangsgebyr

Du kan finne meir informasjon om driveplikta på Landbruksdirektoratet

Publisert 31.05.2024 10.36

Sist endra 31.05.2024 10.38